Kháng thuốc nhóm platin trong ung thư buồng trứng (Platinum Resistance in Ovarian Cancer)

Hóa trị, Kiến thức căn bản

1. Kháng thuốc platin là gì ?

Điều trị chuẩn cho ung thư buồng trứng cho mọi giai đoạn là phẫu thuật giảm tổng khối bướu tối đa rối hóa trị sau mổ, phác đồ chuẩn là thuôc platin và taxane. Đáp ứng điều trị thường cao, 70-80% nhưng thường chỉ được 2 năm rối tái phát, nguyên nhân tái phát là kháng thuốc. Nhóm phụ khoa ung thư - áp dụng qui định kháng thuốc theo như hình dưới đây. 

 

Như vậy là nếu tái phát sớm hơn 6 tháng thì xem như bị kháng platin. Qui định này dựa trên các nghiên cứu hồi cứu khi tái sử dụng platin sau tái phát thì thấy tỉ lệ đáp ứng <10% thời gian tái phát càng lâu thì mức độ nhạy thuốc khi điều trị lại càng cao.

2. Cơ chế tác động của thuốc cisplatin

Thuốc được đưa vào trong tế bào ung thư qua cổng vận chuyển kim loại đồng- copper transporter (CTR1), hòa tan trong tế bào chất cisplatin vào trong nhân để tạo liên kết ngang hoặc dọc với DNA làm cho DNA không thể nhân đôi được .
Ngoài ra cisplatin cũng được cho là phá hủy mitochondria, một thành phần có ảnh hưởng đến sự chết của tế bào.

3.Cơ chế kháng platin

(1). Giảm tích tụ thuốc trong tế bào ung thư:
Bằng 2 cách:
     - Ngăn sự hấp thu thuốc vào tế bào ung thư
     - Gia tăng việc trục xuất thuốc ra khỏi tế bào
Nhắc lại: thuốc nhóm platin được hấp thu qua cổng CTR1
      - CTR1 được tạo ra từ gene, gene này bị đột biến sẽ tăng ái lực với kim loại đồng, mà đồng lại là chất cạnh tranh với platin nên thuốc platin sẽ bị giảm hấp thu vào tế bào ung thư.
      - Sự xuất hiện của ATP7A và ATP7B làm gia tăng trục xuất thuốc platin khỏi tế bào ung thư
      - Bơm GS-X cũng giúp "trục xuất" thuốc platin ra khỏi tế bào ung thư. Bơm này là một protein tên là MRP, protein này được tổng hợp từ gien MRP2 tương ứng. Biết được tình trạng gien MRP2 có thể tiên đoán đáp ứng với thuốc platin.

(2) Bất hoạt thuốc platin trong tế bào ung thư
Ngay cả khi thuốc platin vào tế bào ung thư, tế bào này cũng có cách bất hoạt nó trước khi nó kịp ức khóa mạch DNA.
Glutathion và Metallothionein là 2 chất có thể làm "tan rã thuốc platin trong tế bào. Người ta nhận thấy những tế bào có nhiếu 2 chất nói trên sẽ kháng thuốc platin.

(3) Gia tăng sửa chữa DNA

Để sửa chữa DNA có 5 cách khác nhau. Sửa chữa theo hệ thống nucleotide excision repair (NER)là một trong 5 cách đó và cach này cách kháng thuốc cisplatin của tế bào ung thư.
nucleotide excision repair (NER)lại cũng gồm 3 cách khác nhau: mismatch repair (MMR), homologous recombination repair (HR), base excision repair (BER)