PHẪU THUẬT ĐỂ NGĂN NGỪA UNG THƯ

PHẪU THUẬT ĐỂ NGĂN NGỪA UNG THƯ

 BS Nguyễn Tuấn Khôi - Bút danh BS Nguyên Duy.   (Báo Thuốc và Sức Khoẻ 15/5/2015)

Năm 2013 Angelina Jolie, ngôi sao điện ảnh nổi tiếng thế giới đã quyết định nhập viện để cắt bỏ hoàn toàn hai tuyến vú của mình để ngăn ngừa ung thư vú. Tháng 3 năm nay trên tờ The New York Times cô cho hay là đã vừa được phẫu thuật cắt bỏ hai buồng trứng và ống dẫn trứng để ngừa bệnh ung thư buồng trứng. Hai quyết định nói trên làm xôn xao dư luận của những người có quan tâm đến điện ảnh thế giới. Nhiều người cho rằng đó là quyết định điên rồ, dại dột. Có đúng như vậy không ?

 Các chuyên gia trong lãnh vực ung thư phụ khoa đã cho Angelina Jolie biết là xét nghiệm chứng tỏ cô mang gien BRCA-1 bị đột biến và điều này đồng nghĩa với nguy cơ bị ung thư buồng trứng là 50% và ung thư vú là 87%. Về tiền sử bệnh lý gia đình của cô cũng làm cho các chuyên gia quan ngại: mẹ của cô đã chết vì ung thư buồng trứng lúc 49 tuổi, bà ngoại cũng chết  vì ung thư buồng trứng, dì của cô thì lại chết vì ung thư vú. Angelina Jolie năm nay 39 tuổi, cô đã thực hiện xong tất cả những gì nên làm để ngăn ngừa bệnh ung thư từ khi ung thư còn chưa hình thành. Điều này đã được các chuyên gia ủng hộ. Tại sao? Quyết định này không chỉ lợi ích cho cô mà nó còn giúp cho ngành y trong việc tác động lên nhiều nhiều phụ nữ có mang gien BRCA bị đột biến dứt khoát hơn để tham gia vào phương pháp phẫu thuật ngăn ngừa ung thư, một phương pháp còn quá mới.

Gien BRCA là gì ?

BRCA viết tắt của chữ Breast Cancer (ung thư vú)

Hai gien BRCA-1 và BRCA-2 là những gien có ích của cơ thể. Trong cơ thể của người bình thường thì hai gien này tạo ra các loại protein để sửa chữa những tổn thương DNA của những tế bào khác. Những tổn thương DNA của tế bào rất đa dạng, một số tổn thương làm cho tế bào trở thành tế bào ung thư. Do vậy nói cho dễ hiểu thì gien BRCA-1 và BRCA-2 là gien ngăn ngừa ung thư. Khi một trong hai gien này bị đột biến (như trường hợp của Angelina Jolie) thì rất dễ mắc bệnh ung thư vú và  buồng trứng.

Làm sao để phát hiện gien BRCA bị đột biến trong cơ thể ?

Chỉ cần lấy máu hoặc nước bọt, gởi đến phòng xét nghiệm để phân tích. Kết quả sẽ có khoảng 1 tháng.

Những người nào nên xét nghiệm tìm đột biến gien BRCA ?

Xác suất đột biến gien BRCA trong dân số chung là thấp nên y khoa không khuyến cáo làm xét nghiệm này cho tất cả phụ nữ.

Đối với những phụ nữ mắc bệnh ung thư vú, chỉ có khoảng 5-10% trong số đó có đột biến gien BRCA thôi. Vì vậy, nếu bệnh nhân có một trong những yếu tố sau thì bác sĩ sẽ nghi ngờ bệnh ung thư của họ có liên quan đến đột biến gien BRCA và cần phải làm xét nghiệm tìm đột biến gien này:

-          Phụ nữ mắc bệnh ung thư lúc còn trẻ hơn 50 tuổi.

-          Phụ nữ bị ung thư cả hai vú.

-          Phụ nữ bị cả hai ung thư: buồng trứng và vú.

-          Phụ nữ bị nhiều khối ung thư vú.

-          Phụ nữ bị ung thư buồng trứng  hoặc ung thư vú có người trong gia đình cũng bị ung thư buồng trứng hoặc ung thư vú.

-          Ung thư vú ở nam giới.

Nếu những người bệnh này sau khi làm xét nghiệm phát hiện có đột biến gien BRCA thì các chuyên gia ung thư phụ khoa khuyến cáo là phụ nữ trong dòng họ chưa bị ung thư nên làm xét nghiệm tìm đột biến gien này.

Y khoa cũng không cho phép tìm đột biến BRCA ở những bé gái dưới 18 tuổi ngay cả trong gia đình có người mang đột biến ở gien này vì ở lứa tuổi này, xác xuất mắc bệnh ung thư vú và ung thư buồng trứng là rất thấp nên nếu biết có đột biến cũng chưa xử trí phòng ngừa ngay.

Phải chăng  Angiela Jolie hiện tại đã không còn bị đe dọa ung thư bởi sự có mặt của gien BRCA-1 bị đột biến nữa ?

Nguy cơ bị ung thư vú và buồng trứng giờ đây không còn nữa. Tuy nhiên nên nhớ rằng đột biến gien BRCA còn tạo nên nguy cơ ung thư của màng bụng, là một bộ phận có cấu trúc tế bào giống buồng trứng.

Những bất lợi phải đối mặt sau phẫu thuật cắt bỏ vú và buồng trứng để phòng ngừa ung thư.

Cắt bỏ hai tuyến vú, ảnh hưởng đến thẩm mỹ ? Không lo! phẫu thuật tạo hình và phẫu thuật thẩm mỹ sẽ giải quyết rất tốt đẹp.

Cắt bỏ hai buồng trứng thì đưa người ta đến tình trạng mãn kinh sớm (Angelina Jolie hiện 39 tuổi, còn khoảng 10 năm nữa mới đến tuổi mãn kinh), sẽ có tình trạng “cơn bốc hỏa” nóng bừng mặt, rồi nguy cơ bị mắc bệnh tim mạch, loãng xương…; cần phải bù đắp estrogen (nội tiết tố sinh dục nữ) bằng thuốc.

Nếu phát hiện có đột biến gien BRCA có cần phải phẫu thuật phòng ngừa ngay hay không ?

Nếu dưới 30 tuổi, nguy cơ bị ung thư và buồng trứng là rất thấp nên không cần phải phẫu thuật phòng ngừa ngay mà phải đợi đến trên 30 tuổi.